ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ (1)

Χριστουγεννιάτικα ήθη και έθιμα στη Θράκη

Τις μέρες των Χριστουγέννων έρχονται στο μυαλό και στη σκέψη μας οι εικόνες που κυριαρχούσαν στη διάρκεια του Δωδεκαημέρου και κυρίως στα ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ. Ήθη, έθιμα και κυρίως τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, που εδώ στη ΘΡΑΚΗ ήταν πάρα πολλά. Αφού κάθε χωριό είχε τα δικά του τραγούδια, διαφορετικά και ξέχωρα από το διπλανό. Πολλά και τα έθιμα τόσο από τον θρησκευτικό κύκλο όσο και από τον κύκλο των μεταμφιέσεων. Η Θράκη δικαιολογημένα κατέχει την πρωτιά στο μεγάλο αριθμό χριστουγεννιάτικων τραγουδιών. Αφού μόνο η Μάνη, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου, έχει να μας παρουσιάσει 47 χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Τα παλιά όμως, γραφικότατα, χριστουγεννιάτικα έθιμα, όπως τα ξέραμε και τα ζήσαμε, τουλάχιστον εμείς, έχουν χάσει την παλιά ελκυστική τους δύναμη και τον παλιό γιορταστικό τους χαρακτήρα. Στη Θράκη τα παιδιά μέχρι το 1930 και λίγο αργότερα, από βδομάδες μπροστά και σαν έμπαινε η Σαρακοστή για τα Χριστούγεννα, άρχιζαν να ετοιμάζονται για τα «Κόλιαντα», κάνοντας πρόβες, φωνάζοντας στις γειτονιές κάθε βράδυ σχεδόν. Έτσι το πρωί της Παραμονής των Χριστουγέννων, πανέτοιμα πλέον, με τις ομάδες τους ξεχύνονταν στα θεοσκότεινα σοκάκια του χωριού,κρατώντας στα χέρια τους χοντρά και μακρυά ξύλα, τις «τσουμάκες». Τα ξύλα αυτά δεν ήταν μόνο σύμβολο της γιορτής, που συμβολίζανε τα ραβδιά των ποιμένων της Βίβλου. Ήταν τα προστατευτικά τους μέσα από τις επιθέσεις των σκυλιών. Μ’αυτές επίσης θα χτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών, για να τους ανοίξουν. Στα χωριά των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη τα παιδιά (πάντα τα αγόρια) έλεγαν τα δικά τους «κόλιντα», σαν αυτό που λένε ακόμα στο Φυλακτό, χωριό του Δήμου Τυχερού, του νομού Έβρου: Κόλιντα μπάμπουΔος μας μια κλουρίτσαΑς είνι σταρίσια Ας είνι καλαμποκίσια Κόλιντα μπάμπου Στο Πύθιο, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου, τα μικρά παιδιά έβγαιναν στους δρόμους του χωριού, για να πουν τα « κόλιντα», όχι την Παραμονή των Χριστουγέννων, αλλά στις 23 Δεκεμβρίου, την προπαραμονή. Λέγαν λοιπόν τα Πυθιωτάκια : Κόλιντα μπάμπου,τσικ,τσικ,τσικ. Στη Νέα Βύσσα, της επαρχίας Ορεστιάδας, τα μικρά παιδιά, κρατώντας το καθένα από μακριά βέργα, που στην άκρη κατέληγε σε θύσανο, την παραμονή των Χριστουγέννων, λέγανε το: Κο,κο,κο Μπι,μπι,μπι Τικ,τικ,τικ Κόλιντρα Να τη φαν τα σκυλιά Κι την αλιπούς Πούφαγε μια πουλιά Κι έναν κουτσοπέτεινου Τα πολύ μικρά αυτά «τραγούδια» ,κατάλληλα όμως για την ηλικία τους, τα λέγανε τα αγοράκια από τις πρώτες πρωινές ώρες της Παραμονής μέχρι το μεσημέρι. Από εκεί και μετά είχαν το λόγο οι παρέες των μεγάλων παιδιών, των παλικαριών, που τραγουδούσαν τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια τους από το βράδυ της Παραμονής, όλη τη νύχτα μέχρι και ολόκληρη την Πρώτη μέρα των Χριστουγέννων. Κάθε χωριό, βέβαια, είχε και τα δικά του χριστουγεννιάτικα τραγούδια, που διαφέρανε από τα γειτονικά χωριά τόσο στη μελωδία όσο και στα λόγια. ******************* Παραμονή Χριστουγέννων Το πρωί της Παραμονής των Χριστουγέννων τα παιδιά σκορπίζονται στους δρόμους σε ομάδες και κρατώντας τα τριγωνάκια τους πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν τα κάλαντα. Κάλαντα είναι ένα τραγούδι που αναφέρεται στο χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Χριστού. Αφού τραγουδήσουν τα κάλαντα οι σπιτονικοκύριδες τους δίνουν χρήματα και γλυκά. Οι νοικοκυρές στα σπίτια από το πρωί ετοιμάζουν κάθε λογής λιχουδιές: ετοιμάζουν πολλά παραδοσιακά γλυκά, όπως μελομακάρονα, κουραμπιέδες και δίπλες. Image Τα μελομακάρονα είναι σαν μεγάλα κουλούρια μελομένα και πασπαλισμένα με καρύδια, κανέλα και γαρύφαλλο. Οι κουραμπιέδες είναι μέσα σε ζάχαρη άχνη και μοσκοβολάνε φρέσκο βούτυρο και καβουρδισμένο αμύγδαλο. Οι δίπλες είναι σαν τηγανίτες πασπαλισμένες με μέλι και καρύδια. Το ελληνικό παραδοσιακό φαγητό της Παραμονής των Χριστουγέννων είναι το ψητό γουρουνόπουλο συνήθως με πατάτες στο φούρνο, τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει να μαγειρεύουνε γαλοπούλα στο φούρνο με ρύζι, κουκουνάρια κάστανα ή σταφίδες. Το βράδυ της Παραμονής συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια στο γιορτινό τραπέζι και τρώνε και διασκεδάζουν για να υποδεχτούν την γέννηση του Χριστού. Το δέντρο είναι στολισμένο με πολύχρωμες μπάλες και λαμπάκια και από κάτω είναι η φάτνη η οποία είναι μία αναπαράσταση της Θείας Γέννησης του Χριστού. Βέβαια, το πατροπαράδοτο έθιμο στην Ελλάδα είναι ο στολισμός καραβιού αλλά  έχει επικρατήσει το δέντρο..... akritasmedia.gr Χριστουγεννιάτικα Ονόματα Χρήστος, Χρίστος, Μαρία, Ιωσήφ, Μανώλης Γράφει ο Αθανάσιος Τσακνάκης Η χριστιανική θρησκεία φιλοξενεί στα κείμενα και στις παραδόσεις της τέσσερις κυρίαρχες ονοματικές ομάδες, την ελληνική, την λατινική, την αραμαϊκή και την εβραϊκή, άρα η ετυμολόγηση ενός χριστιανικού ονόματος γίνεται διά μέσου της ελληνικής, της λατινικής, τής αραμαϊκής και της εβραϊκής γλώσσας αντίστοιχα... Η εορτή των Χριστουγέννων (από τις λέξεις «Χριστός» και «γέννα») γίνεται αφορμή για να προσεγγίσουμε ετυμολογικά πέντε χριστιανικά ονόματα, Χρήστος, Χρίστος, Μαρία, Εμμανουήλ και Ιωσήφ, εκ των οποίων τα δύο πρώτα είναι ελληνικά, το τρίτο είναι αραμαϊκό και τα δύο τελευταία εβραϊκά. Χρήστος Προέρχεται από το επίθετο «χρηστός» (με αναβιβασμό τού τόνου), που σημαίνει «χρήσιμος», «ωφέλιμος». Το όνομα δεν σχετίζεται άμεσα με την εορτή των Χριστουγέννων, αλλά η κοινή προφορά, που μοιράζεται με το όνομα «Χρίστος», το εντάσσει παραδοσιακά στο εορτολόγιο των ημερών (25 Δεκεμβρίου). Στο θηλυκό γένος το συναντούμε ως «Χρηστίνα». Χρίστος Προέρχεται από τον όρο «χριστός» (με αναβιβασμό τού τόνου), που σημαίνει «τον δυνάμενο να λάβει το χρίσμα», εκείνον που «είναι σε θέση να χρισθεί». Πρόκειται για την ελληνική μετάφραση τού εβραϊκού όρου «μεσσιάχ», γνωστού και ως «Μεσσία». Στο θηλυκό γένος το συναντούμε ως «Χριστίνα». Μαρία Ελληνική γραφή του αραμαϊκού ονόματος «Μαργιάμ», το οποίο σημαίνει «πίκρα», «εξόργιση». Η ετυμολόγηση του ονόματος μέσω της λατινικής γλώσσας, και συγκεκριμένα από την λέξη «mare» (στην γενική «maris»), που σημαίνει «θάλασσα», αποτελεί διαιώνιση της λανθασμένης ετυμολόγησης ή εσκεμμένης παρετυμολόγησης του ονόματος από τον Άγιο Ιερώνυμο (342-420). Στο αρσενικό γένος το συναντούμε ως «Μάριος». Εμμανουήλ Ελληνική γραφή του εβραϊκού ονόματος «Ιμμάνου Ελ», που σημαίνει «μαζί μας ο Θεός», «μεθ’ ημών ο Θεός». Από αυτό το όνομα προέρχονται τα υποκοριστικά «Μανώλης» και «Μάνος». Στο θηλυκό γένος απαντά ως «Εμμανουέλλα». Ιωσήφ Ελληνική γραφή του εβραϊκού ονόματος «Γιοζέπ», που σημαίνει «αυξημένος από τον Θεό» ή «ο Θεός θα επιθυμούσε να του προσφέρει». Μία απόπειρα κλιτικού εξελληνισμού του είναι ο τύπος «Ιώσηπος», καθώς και ο θηλυκός τύπος «Ιωσηφίνα».